Hoogste bedrag ooit aan smartegeld: 200.000 euro

Molotovcocktail Slachtoffer krijgt smartegeld vanwege blijvend letsel.
Dit zijn de verwondingen die gisteren het hoogste bedrag aan smartegeld ooit in Nederland hebben opgeleverd: een verbranding van 78,5 procent van het totale huidoppervlak (waarvan 37,5 procent derdegraads) en een blijvende beschadiging van de zenuwen in beide onderbenen, voeten en rechterhand. Het slachtoffer zal nooit meer kunnen wandelen, rennen, lang staan, hurken, tillen, of fijne bewegingen maken met zijn rechterhand. Ook zal hij altijd pijn en jeuk hebben, en nooit meer zelfstandig kunnen wonen.

De man was het slachtoffer van een aanval met een molotovcocktail, en de rechtbank Gelderland kende hem gisteren 200.000 euro smartegeld toe. Vergoeding van pijn en lijden, kortgezegd. Een vrouw, die ook ernstig verbrand raakte bij de aanval, kreeg 150.000 euro smartegeld toegewezen. De daders van de aanval kregen lange gevangenisstraffen van 12 en 14 jaar, in een geval met oplegging van een tbs-maatregel. De overheid betaalt en probeert het te verhalen op de daders.

Tot de uitspraak gisteren lag het maximum flink lager: 150.000 euro. Vorig jaar kende het hof in Den Haag dat bedrag toe aan een vrouw die door haar ex was overgoten met zwavelzuur. Dat maximum was al 25 jaar ongeveer hetzelfde, zegt Siewert Lindenbergh, hoogleraar privaatrecht aan de Erasmus Universiteit. „In 1989 werd 300.000 gulden, (136.000 euro) smartegeld uitgekeerd, en dat is sindsdien nauwelijks meer omhoog gegaan. Tot nu dus.”

In verhouding met de ons omringende landen is het smartegeld in Nederland laag, zegt Lindenbergh. In Duitsland is het hoogste bedrag dat de rechter uitkeert aan schadevergoeding bijvoorbeeld vier maal zo hoog. En het is ook sneller opgelopen. Tussen 1999 en 2005 steeg het maximum van 500.000 Duitse mark naar 500.000 euro: een verdubbeling in zes jaar.

Volgens Lindenbergh is er geen eenduidige verklaring voor dat verschil. „Smartegeld is voor de schade die overblijft als alles is gerepareerd. De compensatie is voor de dingen die je dan niet meer kan doen.” Moeilijk om dat in geld te waarderen, zegt Lindenbergh. „Uiteindelijk is de hoogte van het smartegeld nationale folklore.”

Een reden voor de terughoudendheid is een angst voor zogeheten punitive damages, zegt letselschadeadvocaat John Beer. Die zijn bekend uit de VS, waar de veroorzaker van schade bij opzet of grove schuld veroordeeld kan worden om aan het slachtoffer een boete te betalen. Daardoor kan het slachtoffer financieel beter af zijn dan zonder het ongeluk.