Ziekenhuizen veel meer kwijt aan schadeclaims na medische fouten

Het bedrag dat Nederlandse ziekenhuizen kwijt zijn aan schadeclaims na medische fouten is in tien jaar tijd bijna vervijfvoudigd: van 9,4 miljoen euro in 2007 tot 43,2 miljoen in 2016.

Deze verschuiving wordt vooral teweeggebracht door een toename van claims waarbij enorme bedragen worden uitgekeerd; in de onderzochte periode was een uitkering van 1,9 miljoen euro in 2016 de klapper. Het aantal claims dat tegen ziekenhuizen werd ingediend steeg gedurende de periode met 4,5 procent en liep daarmee in de pas met de toegenomen zorgvraag.

Dat blijkt uit onderzoek van Désirée Klemann, jurist gezondheidsrecht en gynaecoloog in opleiding in het Maastricht UMC+, dat vandaag wordt gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Zij onderzocht voor de periode 2007-2016 de cijfers van alle ziekenhuizen die zijn aangesloten bij Medirisk en Centramed, de twee verzekeringsfondsen die de claims afhandelen voor 95 procent van de Nederlandse ziekenhuizen. Het zijn onderlinge waarborgmaatschappijen, wat wil zeggen dat de ziekenhuizen in feite gezamenlijk elkaars claims betalen; stijgt het uit te keren bedrag, dan stijgt ook de premie die ziekenhuizen moeten inleggen.

Terugtredende overheid
Klemann onderzocht de cijfers, omdat ze in haar omgeving merkte dat er toenemende huiver ontstond voor ‘Amerikaanse toestanden’. ‘Artsen denken dat er meer en vaker geclaimd wordt. Ik merk dat die angst tot een defensievere geneeskunde leidt, waarbij er soms meer diagnostiek plaatsvindt dan strikt noodzakelijk is: om zo maar geen dingen te missen en later de deksel op de neus te krijgen.’ Die angst blijkt vooralsnog ongegrond, zegt Klemann. ‘De toename van het aantal claims valt mij mee. En in het gros van de claims blijft het uitgekeerde bedrag gelijk, de stijging van het totale bedrag wordt veroorzaakt door enkele excessieve claims.’

Die komen volgens Ageeth Bakker, directievoorzitter bij Centramed, voor een groot deel voort uit een terugtredende overheid. Zo zijn de eigen bijdragen die de overheid van patiënten verlangt verhoogd. Daardoor stijgen de zorgkosten die worden geclaimd na een medische misser. Ook is er een groeiend aantal zzp’ers. Zij gaan er meteen in inkomen op achteruit als zij niet kunnen werken, in tegenstelling tot hun collega’s in loondienst die bij ziekte worden doorbetaald. Ook dat inkomensverlies moet worden gecompenseerd.

Dan wordt er dus eigenlijk geld rondgepompt, zegt Bakker. Geld dat de overheid bespaart door zich terug te trekken, moet uiteindelijk via claims alsnog worden opgehoest. ‘We zijn een onderlinge waarborgmaatschappij, de claims die wij uitkeren komt uit het budget van de ziekenhuizen, dat is publiek geld.’ Dat maakt volgens haar van elke claim een dilemma: ‘Het gaat vaak om veel geld, dat moeten we moreel en ethisch afwegen. We willen schade die ontstaat vergoeden, maar we willen ook de kosten beheersen. Gaat die ene ton naar één patiënt, of betalen we er verpleegkundigen in het ziekenhuis van?’